Siostry Miłosierdzia

Pewnej niedzieli, w lecie 1617 r., bezpośrednio przed mszą św., przyszły do zakrystii kobiety, aby mu opowiedzieć o sytuacji skrajnej nędzy, w jakiej znalazła się jedna z rodzin, w której wszyscy zachorowali.”

Przejęty głębokim wspólczuciem wobec tego cierpienia, usiłował podczas kazania natchnąć parafian pragnieniem i decyzją pomocy owej rodzinie. Mieszkańcy wioski odpowiedzieli wspaniałomyślnie na jego wezwanie. Wielu spośród nich wyruszyło pod wskazany adres, aby zaofiarować pomoc. Wincenty przekonał się, że to solidarne, ale nieskoordynowane działanie trzeba koniecznie zorganizować, aby w parafii mogło przetrwać. W tym celu założył Bractwa Miłosierdzia (1617), które bardzo szybko rozpowszechniały się w parafiach wiejskich i w pojedynczych wioskach. Wiele osób przejętych miłosierdziem chciało uczestniczyć w działalności bractw, aby pomagać ubogim. Opatrznościowo, Wincenty spotkał Ludwikę de Marillac (1591-1660), która współpracowała ściśle w jego akcjach miłosierdzia jako animatorka bractw, zakładanych w wioskach i w miastach. Odwiedzała je, dawała im ukierunkowania i otaczała opieką.

W 1630 r. Bractwa Miłosierdzia zaczęto organizować w parafiach Paryża. Dość prędko pojawiły się jednak trudności, albowiem służba ubogim i chorym w domach winna mieć cechę ciągłości. Były również pewne zadania, których Panie Miłosierdzia nie mogły podejmować.

Wówczas do ks. Wincentego zgłosiła się Małgorzata Naseau, prosta wiejska dziewczyna (1594-1633). Przed przyjazdem do Paryża, poświęcała niemal cały swój czas na wędrówkę od wioski do wioski, w celu nauczania dzieci i młodzieży sztuki czytania i pisania w małych “szkołach”, jakie organizowała pod gołym niebem. Na kilka miesięcy przed założeniem Zgromadzenia zmarła w szpitalu św. Ludwika w Paryżu. Zapadła na chorobę zakaźną, gdy przyjęła do swojego łóżka chorą kobietę, z którą mieszkała.

Przykład Małgorzaty Naseau miał siłę magnesu…. To w ten sposób, jakby niepostrzeżenie, na wzór dziania się rzeczy pozaziemskich, narodziło się Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia. W dniu 29 listopada 1633 r. pierwsze siostry zgromadziły się wokół Ludwiki de Marillac z zamiarem prowadzenia dalej działalności pod jej kierownictwem i urzeczywistniania ich nowych ideałów w braterskiej wspólnocie.

Otaczały najpierw opieką ubogich chorych w ich własnych domach, w wioskach i w miastach, później zaś w miarę rosnących potrzeb, robiły to w szpitalach, uczyły również dziewczęta sztuki czytania i pisania, otaczały opieką znalezione dzieci, galerników, rannych żołnierzy, uchodźców, osoby późnego wieku, niesprawnych umysłowo i innych…

Klasztorem dla członkiń nowego Zgromadzenia miały być domy chorych, krużgankami ulice miast, celą wynajęty pokój, klauzurą posłuszeństwo, kratami klauzury bojaźń Boża a welonem święta skromność. Oddanie Bogu, przekładało się na służbę ubogim. Wciąż je potwierdzały poprzez realizację ślubów: ubóstwa, czystości i posłuszeństwa, a także ten, który jest ich ślubem szczególnym, tzn. służba ubogim. Będą odnawiać te cztery śluby każdego roku w świeto Zwiastowania Maryi. Każda z sióstr będzie sprzegać swoje oddanie Bogu z Fiat Najświetszej Panny.

Św. Wincenty chciał, aby prawdziwe oddanie się Bogu każdej siostry miłosierdzia wyrażało się również w zaufaniu do Opatrzności. Przypominał to często pierwszym siostrom w swoich konferencjach.

W 1652 r. przekonani o tym, że miłość Chrystusa przynagla Zgromadzenie i że nie zna granic, św. Wincenty i św. Ludwika wysłali do Polski pierwszą grupę sióstr. W ten sposób w roku śmierci Założycieli (1660) były już 74 fundacje na służbie ubogim oraz 330 sióstr, wszystkie we Francji, oprócz sześciu wysłanych do Polski.

W dniu 18 stycznia 1655 r. Zgromadzenie zostało zatwierdzone przez kardynała de Retz, arcybiskupa Paryża, natomiast 8 czerwca 1668 r., osiem lat po śmierci Założycieli, otrzymało zatwierdzenie papieża Klemensa IX.

Z upływem lat prace pielęgniarskie, wychowawcze i opiekuńcze sióstr miłosierdzia, prowadzone w duchy solidarności z różnymi rodzajami ubogich dorosłych i dzieci zyskałly takie znaczenie i rozgłos, że wszystkie rządy w Europie myślały o powierzeniu siostrom miłosierdzia troski o instytucje związane z dobroczynnością, zarówno publiczne, jak i prywatne.

W XVII i XVIII w. ich wszechstronna działalność obejmowała Francję i Polskę. W 1790 r., u schyłku wieku Oświecenia, siostry rozpoczęły swoje prace w Hiszpanii. W XIX w. zakorzeniały się prawie we wszystkich krajach Europy i Ameryki Łacińskiej, w wielu krajach Azji i w Ameryce Północnej, a także w kilku krajach w Afryce i w Oceanii.

Zgromadzenie jest międzynarodowe, aktualnie obecne w 94 krajach. Rozmaitość posług Sióstr Miłosierdzia jest taka, jak wielorakie są odmiany ubóstwa w świecie. Tam gdzie istnieje cierpienie, nędza, niesprawiedliwość, brak solidarności, tam chciałyby dotrzeć, lub dotarły faktycznie siostry miłosierdzia.

W wierności charyzmatowi Załoiżycieli siostry kierują spojrzenie ku przyszłości, słuchając krzyku ubogich. Z sercem otwartym na wszystkie postaci ubóstwa w dzisiejszym świecie, Zgromadzenie chce dawać z odwagą nowe odpowiedzi, pielęgnując wewnątrz wspólnoty wyobraźnię miłosierdzia i odpowiadając na wezwania, jakie przychodzą z bliska i z daleka.

Zgromadzenie chce być jak wyciągnięta ręka, gotowa do współpracy w celu przezwyciężania w świecie nędzy i niesprawiedliwości, które zniekształcają obraz Boga w człowieku. Chce być, jak dobry Samarytanin, kiedy spotyka cierpienie i ból, jakie wstrząsają ubogimi, podejmuje działalność. Chce być prorockim głosem, który zwiastuje coś wciąż nowego i ważnego: królestwo Boże jest blisko i jest ono dla ubogich.

Dziś, tak jak wczoraj, Zgromadzenie zdaje sobie sprawę, że zostało posłane do świata, aby prowadzić dalej misję Jezusa Chrystusa, albowiem “Od Syna Bożego siostry miłosierdzia uczą się, że nie ma nędzy która byłaby im obca”. W ten sposób na pięciu kontynentach, w służbie braciom w potrzebie podejmują wieloraką działalność.

Siostry Miłosierdzia w Polsce

Jeszcze za życia św. Wincentego a Paulo i św. Ludwiki de Marillac powstała pierwsza placówka sióstr miłosierdzia poza granicami Francji. Na prośbę królowej Marii Ludwiki Gonzagi, która znała szarytki jeszcze z Paryża, gdzie sama należała do Stowarzyszenia Pań Miłosierdzia, siostry przybyły do Polski.

Od początku siostry odwiedzały ubogich i pracowały wśród chorych. W 1659 r. zamieszkały na stałe w ofiarowanym im przez królową domu w Glinkach. Do nich zaczęły dołączać nowe dziewczęta zgłaszające się do Zgromadzenia. Dla nich w domu Zgromadzenia na warszawskiej Tamce powstało seminarium. Tam rozpoczęto formację nowych pokoleń sióstr miłosierdzia. Do kolica XVII w. szarytki miały poza Tamką dwie filie: w Pęcherach i w Wólce Pęcherskiej. Posługiwały w szpitalach świętego Ducha i Świętego Krzyża, otworzyły Instytut św. Kazimierza dla ubogich chorych, zajmowały się sierotami, wychowywały dziewczęta. Dla ubogich dziewcząt otwarto nawet szkołę.

31 marca 1712 r. została erygowana Polska Prowincja Sióstr Miłosierdzia z domem centralnym w Warszawie. Powstawały wciąż nowe placówki rozsiane po całej Polsce.

Pogarszająca się sytuacja polityczna kraju doprowadziła do trzech kolejnych rozbiorów Polski (1772 r., 1793 r., 1795 r.). Skutkiem rozbiorów, a więc nowych granic, kordonów były m. in. duże utrudnienia w kontaktach z poszczególnymi placówkami Zgromadzenia. Z tego powodu rozległą polską Prowincję podzielono na cztery mniejsze, ale samodzielne. W 1783 r. powstała Prowincja Galicyjska z domem centralnym we Lwowie. W 1859 r. dom centralny przeniesiono do Krakowa i tak powstała Prowincja Krakowska. Skupiała ona wszystkie placówki z terenów południowych i południowo-wschodnich. W 1797 r. utworzona została Prowincja Litewska z domem centralnym w Wilnie. Została ona jednak zlikwidowana przez rosyjskiego zaborcę w 1867 r., a siostry zamknięto w klasztorach klauzurowych. Najpźniej, w 1850 r., powstała Prowincja Poznańska z domem centralnym w Poznaniu. Po przeniesieniu go do Chełmna nad Wisłą w 1864 r., zmieniono także nazwę Prowincji na Chełmińsko-Poznańską. Skupiała ona placówki z województw zachodnich i północnych. Pozostałe domy Zgromadzenia zostały pod zarządem Prowincji Warszawskiej. Kiedy w 1918 r. Polska odzyskała niepodległość, podziaił ten został zachowany i trwa do dziś.

Dziś siostry miłosierdzia podejmują coraz nowsze formy służby ubogim. Przyglądając się zmianom społeczno-politycznym w Polsce, starają się odpowiedzieć na potrzeby osób mieszkających w naszym kraju, a takiże wspomagają inne prowincje. Obecnie w Polsce pracują szarytek w trzech Prowincjach.

Prowincja Warszawska prowadzi przedszkola, Domy Pomocy Społecznej, Dom Rekolekcyjny, specjalne ośrodki wychowawcze i ogniska, Dom Opieki dla Kobiet, bursę dla studentek, pracują w parafiach oraz w Domu Księży Emerytów, szpitalach i w katechezie oraz odwiedzają ubogich w domach. Ponadto Prowincja posiada domy we Francji, na Ukrainie i na Białorusi. Siostry pracują także w Libanie, Egipcie i w Kamerunie.

Prowincja Chełmińsko-Poznańska prowadzi Domy Pomocy Społecznej, Dom dla Pań Emerytek, przedszkola, świetlice, domy rekolekcyjne, pracują w szpitalach, katechizują w szkołach, prowadzą także kuchnie dla ubogich, Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy oralz odwiedzają ubogich w domach. Prowincja posiada trzy domy w Kazachstanie, a jedna misjonarka służy w Republice Dominikany a druga w Ruandzie. Siostry pracują też we Francji i Grecji.

Siostry z Prowincji Krakowskiej służą w szpitalach, katechizują, odwiedzają ubogich, pracują w parafiach, prowadzą Domy Pomocy Społecznej, hospicja, przedszkola, prowadzą Dom Dziecka, świetlice dla dzieci i młodzieży z rodzin patologicznych, Dom Rekolekcyjny, zajmują się niepełnosprawnymi oraz ubogimi w stołówce i ich domach. Prowincja prowadzi też domy na Ukrainie i w Rosji. Siostry służą na misjach w Turcji, Kongo, Kamerunie, Tunezji i na Haiti. Ponadto, siostry są też w Niemczech, Francji, we Włoszech i na Węgrzech.

Ważne jest by wspomnieć o misji, jaką powierzyła im sama Niepokalana Maryja przez św. Katarzynę Labouré. Jest nią Stowarzyszenie Dzieci i Młodzieży Maryjnej rozbudzane w ostatnich latach w całej Polsce. Szarytki, poza pracą zawodową, poświęcają się prowadzeniu grup. Obecnie siostry starają się angażować również osoby świeckie do pracy na rzecz Ubogich, przez prowadzenie grup charytatywnych oraz innych dzieł miłosierdzia.